نحوه ی نگارش رساله ی دکترا و انتخاب نشریه

معاونت پژوهشی

نحوه ی نگارش رساله ی دکترا و انتخاب نشریه

نکاتی چند درباره نحوه نگارش رساله دکتری و انتخاب نشریه برای انتشار مقاله مستخرج از آن

انتشار حداقل یک مقاله که نویسنده اصلی آن، شخص دانشجوی دکتری باشد، به عنوان شرط دانش‌آموختگی/ دفاع از رساله الزامی است. در مقاله مذکور نام دانشگاه شهید بهشتی باید به عنوان مؤسسه اصلی درج شود. در صورتیکه دانشجو و استادان راهنما (اعضاء هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی) نام دانشگاه یا مؤسسه دیگری را در جایگاه دوم و نه به عنوان نهاد علمی اصلی برای خود قید کنند، هیچ امتیازی به مقاله تعلق نخواهد گرفت. ضمناً، چاپ مقاله در هر مجله‌ای قابل قبول نخواهد بود و به همین دلیل لازم است دانشجویان دکتری رشته‌های مختلف شناخت کافی از نشریه‌های معتبر رشته تخصصی خود جهت چاپ مقاله مستخرج از رساله کسب نمایند و با انتخاب نشریه‌های معتبر موفق به کسب مجوز دفاع شوند. در زیر چند نکته مؤثر در انتخاب نشریه‌های معتبر و نیز نکاتی چند برای بهبود نحوه نگارش رساله درج شده‌است.

1. نشریه‌های معتبر

مطابق با تبصره یک ماده 21 دستور العمل اجرایی آیین نامه دوره دکتری ورودی های 1390 و بعد از آن ، واحدها موظفند فهرست نشریه‌های معتبر پیشنهادی خود را در هر رشته و گرایش همراه با اطلاعات کامل مربوط به امتیاز آنها در چارچوب مصوبات هیأت ممیزه به معاونت پژوهشی دانشگاه اعلام نمایند. این فهرست‌ها پس از تصویب شورای پژوهشی دانشگاه معیار اعتبار نشریه‌ها و سنجش مقالات مستخرج از رساله خواهد بود. به‌این‌ترتیب، لازم است دانشجویان گرامی از ارسال مقاله به نشریه‌ای که مورد تأیید واحد و شورای پژوهشی دانشگاه نیست جداً اجتناب نمایند.

الف) نشریه‌های خارجی

نشریههای منتشرشده توسط مؤسسهها یا انتشارات خارج از کشور لازم است از مشخصه‌های زیر برخوردار باشند:

· دارای نظام داوری بوده و فرایند داوری آنها از نظر زمانی معقول باشد؛

· توسط ISI یاSCOPUS نمایه شود؛

· در فهرست نشریات ممنوعه (لیست سیاه) وزارت علوم، تحقیقات و فناوری یا دانشگاه قرار نداشته باشند و توسط انتشارات معتبر چاپ شوند؛

· اساتید راهنما یا مشاور عضو هیات تحریریه یا از زمره اعضای اجرایی نشریه نباشند؛

· در هر شماره نشریه، انبوهای از مقالههای ناهمگون چاپ نشده باشد؛

· شماره‌های مختلف نشریه، توسط مقالات مولفان و متخصصان تعداد اندکی کشور تسخیر نشده باشد؛

· یک یا چند نفر از اعضای هیأت تحریریه نشریه از متخصصان معروف موضوع تخصصی مورد نظر باشند.

· بیش از نیمی از اعضاء هیأت تحریریه نشریه از یک موسسه نباشند؛

· نشریه توسط اساتید، متخصصان رشته یا انجمنهای تخصصی توصیه شود؛

· در صورتی که نشریه هزینه‌ای برای انتشار مقاله دریافت می‌کند، لازم است به‌طور شفاف و دقیق میزان هزینه در وبگاه نشریه اعلام‌ شده‌ باشد.

ب‌) نشریه‌های علمی-پژوهشی داخلی

نشریه‌های علمی-پژوهشی داخلی لازم است مشخصه‌های زیر را داشته ‌باشند:

· دارای نظام داوری باشند و فرایند داوری آنها از نظر زمانی معقول باشد؛

· توسط مؤسسه یا دانشگاه بسیار معتبر داخلی و ترجیحاً دانشگاه‌های همردیف دانشگاه شهید بهشتی منتشر شوند؛

· در سامانه ارزیابی نشریات علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری دارای رتبه A یا A+ باشند؛ .

۲. نحوه تنظیم رساله

الف) چکیده‌نویسی

چکیده رساله مینیاتوری از کل رساله است و لازم است شامل عصاره‌ای از همه بخش‌های اصلی رساله که به طور معمول و به ترتیب عبارتانداز بیان مسئله، پرسش‌ها، فرضیه‌ها و محدودیت‌ها، مرور پیشینه، مبنای نظری، روش‌شناسی و بحث و تحلیل داده‌ها و نتیجه‌گیری باشد. چکیده مقاله نباید مشتمل بر کلی‌گویی‌های واضح و بدیهی و احیاناً مبهم باشد و لازم است تصویری هرچند کلی ولی دقیق از نقشه پژوهش ترسیم نماید.

· چکیده مبسوط انگلیسی

هر رساله‌ علاوه بر ترجمه‌ دقیق چکیده فارسی به انگلیسی، باید شامل چکیده مبسوط دیگری در دست‌کم سه صفحه به زبان انگلیسی باشد. در ضمن، لازم است در چکیده مبسوط انگلیسی کلیه اطلاعات مربوط به مقاله‌هاي مستخرج از رساله
(منتشرشده و یا ارسال شده برای چاپ) ذكر شود؛ همچنین واژه‌های کلیدی باید بعد از چکیده بیان شوند. بدیهی است که در چکیده مبسوط هر یک از بخش‌های مذکور در چکیده معمول رساله‌ها با تفصیل بیشتری درج خواهند شد.

ب) مشخصه‌های متن رساله

موارد زیر از جمله شرایط احراز کفایت دستاوردهای رساله و صدور مجوز دفاع است:

· استفاده از فارسی روان و منسجم

· متن رساله لازم است به فارسی روان و قابل فهم نگاشته شود به طوری که خواننده را به درک مطلب رهنمون سازد؛

· غامض‌گویی، متون گرده‌برداری شده ترجمه‌ای و یا الگوگرفته از یکی از زبان‌های خارجی مورد قبول نخواهد بود.

· سادگی، روانی و انسجام متن فارسی از ضروریات است.

· جملات تشکیل‌دهنده متن رساله بهتر است متعدد اما کوتاه باشند، چراکه جملات بیش از حد طولانی مخل فهم هستند.

· استفاده از کلمه‌ها و عددهای انگليسی در متن فارسی رساله نادرست است.

· عنوان فصل‌ها يا بخش‌ها كوتاه باشد و همچنین نبايد انگليسی یا فرمول باشد.

· رعایت دستور زبان و خط فارسی

· رعایت قواعد دستور زبان از جمله نكات مهمی است كه در سرتاسر رساله بايد در نظر گرفته شود؛

· متن رساله باید عاری از هوگونه غلط‌ املايي باشد، به همین دلیل به دانشجویان گرامی توصیه می‌شود دفترک «دستور خط فارسی» فرهنگستان زبان و ادب فارسی را که نسخه رایگان آن در وبگاه فرهنگستان و زبان ادب فارسی به نشانی:

http://www.persianacademy.ir/fa/das.aspx

قابل دسترسی است، راهنمای تدوین رساله خود قرار دهند. همچنین کتاب‌های «‌‌شیوه‌نامه‌» و «‌غلط ننویسیم» (مرکز نشر دانشگاهی) می‌توانند مفید باشند.

برخی از اشتباهات املایی و دستوری رایج در رساله‌ها که لازم است دانشجویان گرامی از آنها بپرهیزند عبارتند از:

· استفاده مکرر و غیرلازم از فعل «می‌باشد» و «می‌گردد» به‌جای «است» و «می‌شود»؛

· پیشوند فعلی«مى» همواره جدا از ریشه فعلی پس از خود نوشته‌ مى‌شود و بايد بين آنها و کلمه بعد يک نيم‌فاصله باشد نه يک فاصله تمام(به عنوان مثال «می ‌شود» نادرست و «می‌شود» صحیح است)؛

· کلمه‌های مرکب که از چند جزء تشکیل شده‌اند در بیشتر موارد باید جدا و با نیم‌فاصله نوشته شوند(مانند «بطوریکه» که لازم است به‌صورت «به‌طوری‌که» نوشته شود)؛

· استفاده از علامت‌های سجاوندی مانند ويرگول، كاما، نقطه و ... به حد مورد نياز و برای برطرف‌كردن ابهام‌ها است. از افراط در به‌كارگيری اين نشانه‌ها خودداری كنيد. انتهای هر جمله با نقطه مشخص می‌شود و بلافاصله بعد از نقطه «و» آورده ‌نمی‌شود. نبايد بين كاما و كلمه قبل از آن فاصله‌ای درج شود. همچنين بايد بين كلمه بعد از نقطه یا كاما حتما يک فاصله درج گردد؛

· هيچ‌گاه در نگارش جمله‌ای معترضه در داخل جمله‌ای ديگر، حرف اضافه «را» را پس از فعل جمله معترضه قرار ندهيد. به‌طور مثال ننويسيد «او كتاب‌های جديدی كه خريده بود را به كتاب‌خانه تحويل داد». بلكه بنويسيد «او كتاب‌های جديدی را كه خريده بود، به كتاب‌خانه تحويل داد»؛

· متن رساله باید یک‌دست باشد. به‌عنوان مثال در همه جای رساله باید از کوتاه شده «ی» یعنی «ء» و یا از «ی» استفاده شود.