فصل اول کاوش باستانشناسی در محوطه باستانی کلاته یاور در خراسان شمالی با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و به سرپرستی مشترک دکترکورش محمدخانی عضو هیئت علمی گروه باستانشناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی و دکتر علی اکبر وحدتی باستانشناس اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان خراسان شمالی آغاز شد.
محوطه باستانی کلاته یاور یک مکان باستانی مربوط به عصر مفرغ در حاشیه جنوب شرقی دشت بجنورد است که نشانه های استقرار از هزارۀ سوم پیش از میلاد در آن وجود دارد. این مکان باستانی که در سالهای اخیر و بصورت تصادفی حین انجام ساخت و سازهای مسکونی توسط اهالی روستای کلاته یاور کشف شده، شواهدی از یک استقرارگاه و گورستان چهارهزار و پانصد ساله را در خود حفظ کرده است. شواهد حاصل از بررسی های آرکئوژئوفیزیک به روش مغناطیسسنجی در این مکان باستانی، نشان دهندۀ گستردگی و ظرفیت بالای این مکان باستانی جهت انجام مطالعات باستان شناسی است.
فصل اول کاوشهای باستانشناسی در این محوطه باستانی با هدف شناسایی مواد فرهنگی عصر مفرغ در این مکان و درک برهم کنش های فرهنگی دشت میانکوهی بجنورد با دشت پست گرگان در غرب و دشت رسوبی مرغاب و کوهپایههای اتک در ترکمنستان و سایر بخش های آسیای میانه در هزاره سوم پیش از میلاد است. همچنین با توجه به توسعه روستای کلاته یاور و گسترش ساخت و سازهای مسکونی در سالهای اخیر، یکی از اهداف اصلی این طرح پژوهشی، تعیین حدود و میزان گسترش بقایای باستانشناختی در محوطه کلاته یاور، جهت جلوگیری از تخریب آثار باستانی در این مکان و تعیین تکلیف اراضی واقع در عرصه و حریم اثر باستانی است.
کاوشهای انجام شده تاکنون نشان دهندۀ شواهد مختصر معماری و بافتهای تدفینی گسترده مربوط به هزارۀ سوم پیش ازمیلاد در مساحتی بالغ بر هفت هکتار است. این شواهد مربوط به دو مرحلۀ زمانی از نیمه اول هزارۀ سوم تا آغاز هزارۀ دوم پیش از میلاد است که شاخصه های فرهنگی متفاوتی را ارائه میکنند. مرحلۀ نخست در ارتباط با فرهنگ سفال خاکستری دشت گرگان و مرحلۀ بعد مرتبط با «تمدن خراسان بزرگ» است که در اواخر هزارۀ سوم و اوایل هزارۀ دوم پیش از میلاد در مناطق وسیعی از شرق ایران و آسیای مرکزی (ترکمنستان، تاجیکستان، ازبکستان و افغانستان) وجود داشته است. آثار «تمدن خراسان بزرگ» پیش از این از چندین مکان باستانی خراسان شمالی از جمله تپه چلو در دشت جاجرم و تپه عشق در دشت بجنورد به دست آمده و نشانه های روشنی از ارتباط با فرهنگ های همزمان در آسیای میانه در آنها مشاهده شده است. دشت حاصلخیز بجنورد شواهد مهمی از استقرارگاه های دوران تاریخی و اسلامی از جمله کهنه کند و تپه معصوم زاده را در خود حفظ کرده که پیش از این توسط باستانشناسان کاوش شده اند؛ ولی این نخستین بار است که شواهد استقرار بشر از هزارۀ سوم پیش از میلاد در دشت بجنورد طی کاوشهای علمی به دست آمده و نشان میدهد این منطقه با شروع عصر مفرغ و در آستانۀ شهرنشینی مورد توجه جمعیت های انسانی قرار گرفته و در آن به سکونت پرداخته اند.