مقدمه:
پژوهشکده علوم محیطی، با قریب به چهارده سال فعالیت در زمینه های مختلف پژوهشهای محیط زیست، هم اکنون از عملکرد چشمگیری در کمک به ارتقای دانش محیط زیست در کشور از طریق اجرای طرحهای پژوهشی برون سازمانی، ارائه تولیدات علمی و تربیت دانشجویان در مقاطع تحصیلات تکمیلی برخوردار است. گرچه پژوهشکده تاکنون بیش از 65 دانش آموخته در مقطع کارشناسی ارشد تربیت نموده است و در حال حاضر نیز قریب به صد دانشجو در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا در این پژوهشکده مشغول به تحصیلند، اما ماموریت اصلی پژوهشکده و هسته بنیادین شکل گیری آن، مبتنی بر توسعه پژوهشهای اولیه و کاربردی در زمینه های مختلف محیط زیست بوده است. به عبارت دیگر آموزش نیز در پژوهشکده علوم محیطی ابزاری برای تحقق اهداف پژوهشی به شمار می آید و توجه به این امر وظایف و مسئولیت های خطیر و قابل ملاحظه ای را متوجه معاونت پژوهشی پژوهشکده می سازد.
ماموریت پژوهشکده علوم محیطی :
ماموریت پژوهشکده علوم محیطی انجام پژوهش های بنیادین، کاربردی و توسعه ای در جهت پاسخگویی به مشکلات محیط زیستی در سطح ملی، به منظور دستیابی به توسعه ای پایدار و در خور در کشور است. در این راستا دانش تخصصی، مسئولیت پذیری و تعهد کاری اعضای هیات علمی و کارکنان، مهمترین پشتوانه انجام این ماموریت خواهد بود.
محور ها و زمینه های عملکردی معاونت پژوهشی پژوهشکده علوم محیطی:
الف- راهبردی و سیاست گذاری
یکی از محورهای عملکردی و وظایف متصور برای معاونت پژوهشی پژوهشکده علوم محیطی، وضع و تدوین سیاست ها و راهبرد های بخشی، در راستای تحقق سیاست های کلان پژوهشی در کشور، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و در نهایت دانشگاه شهید بهشتی است. بدین منظور زمینه های زیر را می توان بیان نمود:
· گام برداشتن در راستای تحقق اهداف نقشه جامع علمی کشور ، سند تحول آموزش عالی محیط زیست و چشم انداز پژوهشکده علوم محیطی
· تلاش در راستای کسب مرجعیت علمی پژوهشکده علوم محیطی در سطح ملی، و ارتقای جایگاه پژوهشکده در سطوح بین المللی با توجه به پتانسیل های منحصر به فرد موجود
· برنامه ریزی برای جذب نیروهای متعهد، متخصص و توانمند در پژوهشکده
· برنامه ريزی و تنظيم خط مشی و روش های اجرايی لازم جهت اجرای مصوبات شورای پژوهشی دانشگاه
· تهيه و تنظيم سياست های پژوهشی و ارائه آن به ریاست پژوهشکده
· تاکید بر تقویت تعاملات بین المللی در راستای گسترش همکاری های فیمابین در زمینه های مشترک
ب- اداری و آیین نامه ای
از دیگر محورهای موجود در حیطه وظایف معاونت پژوهشی می توان به ماموریت های موجود در اجرای مصوبات، مقررات و آیین نامه های پژوهشی اشاره نمود. این امر در دو مقیاس کلان (دانشگاه) و خرد (پژوهشکده) به شرح زیر قابل تعریف است:
· ابلاغ کلیه مصوبات، مقررات و آیین نامه های پژوهشی ابلاغی از سوی معاونت پژوهشی دانشگاه به مدیران گروه‌ها
· مشارکت و نظارت بر تنظيم و ابلاغ بخشنامه ها و دستورالعمل های پژوهشی داخلی پژوهشکده
ج- نظارت و ارزشیابی
قطعا یکی از مهمترین وظایف معاونت پژوهشی، نظارت بر حسن اجرای وظایف توسط گروه های مختلف پژوهشی و تلاش در راستای بهبود وضعیت موجود و رفع موانع برای تحقق اهداف است. در این راستا قطعا استفاده از شاخص های مطلوب تعیین شده در مقیاس ملی به منظور سنجش و ارزیابی عملکرد پژوهشی مد نظر قرار خواهد گرفت. برای تحقق این بعد از وظایف برنامه های زیر قابل پیش بینی است:
· نظارت بر اجرای برنامه های پژوهشی گروه ها و کوشش جهت رفع مشکلات آن ها
· نظارت بر حسن انجام فعاليت های تحقيقاتی اساتيد و دانشجويان پژوهشکده
· ترغيب و تشويق اساتيد پژوهشکده به تأليف و ترجمه کتب و نگارش مقالات علمی و تخصصی
· نظارت بر حسن اجرای قراردادها و طرح های تحقيقاتی مصوب پژوهشکده
· نظارت بر حسن اجرای سمينارها و گردهمائي های علمی
· نظارت بر اداره کتابخانه پژوهشکده و تلاش برای ارتقاء کمي و کيفي منابع علمی موجود
· بررسی درخواست های اساتيد پژوهشکده جهت استفاده از بورس ها و فرصت های مطالعاتی و دوره های کوتاه مدت تنظيم معيارها و الويت ها و اعلام مراتب به ریاست پژوهشکده
· تهيه و تنظيم گزارش ساليانه امور پژوهشی و ارائه آن به ریاست پژوهشکده
د- جذب پروژه های برون سازمانی
با گسترش روز افزون معضلات محیط زیستی در کشور به نظر می رسد فضای لازم برای انجام پژوهش های محیط زیستی رو به گسترش است. لذا ایجاد واحد های پژوهشی با ماموریت مشابه از یکسو و بحران های مالی ایجاد شده در سال های اخیر از سوی دیگر، دو تهدید عمده برای تحقق این بعد از ماموریت محوله به پژوهشکده به شمار می آید. پژوهشکده علوم محیطی در طول بیش از یک دهه فعالیت خود از عملکرد چشمگیری در جذب پژوهش های برون سازمانی برخوردار بوده است و این امر قطعا مرهون تعهد کاری و دانش تخصصی اعضای هیات علمی و همچنین در کنار هم قرار داشتن زمینه های مختلف از تخصص های محیط زیستی در یک مجموعه واحد و به گونه ای منحصر به فرد در کشور است. ماهیت میان رشته ای علوم محیط زیست، بستر لازم را برای امکان انجام فعالیت های مختلف پژوهشی فراهم می سازد. بررسی های به عمل آمده نشان می دهد تقریبا تمامی نهادها، ارگان ها و وزارت خانه های کشور می توانند از خدمات پژوهشی پژوهشکده علوم محیطی استفاده نمایند. در یک طبقه بندی ساده می توان مهمترین نهادها، ارگان ها و وزارتخانه های کشور را از نظر میزان نیاز به برخورداری از خدمات پژوهشی پژوهشکده علوم محیطی در سه سطح طبقه بندی نمود:
1- سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت نیرو، وزارت نفت، وزارت صنعت معدن و تجارت، وزارت کشور (شهرداری ها)، معاونت راهبردی ریاست جمهوری (سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور)
2- وزارت راه و شهرسازی، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح
3- وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
با چنین دامنه وسیعی از مخاطبان انتظار می رود بخش وسیعی از فعالیت های معاونت پژوهشی پژوهشکده علوم محیطی در این بخش متمرکز گردد. به منظور تعامل هر چه بیشتر با نهادها و سازمان ها در ارائه خدمات پژوهشی اقدامات و برنامه های زیر مورد توجه قرار خواهد داشت:
· ايجاد هماهنگی و ارتباط با صنايع و خدمات ذيربط جهت جذب پروژه های تحقيقاتی و فراهم نمودن مقدمات عقد قراردادهای تحقيقاتی و ايجاد تسهيلات لازم در اين زمينه
· ایجاد و برقراری تماس با سایر پژوهشکده های داخلی و خارجی با ماموریت مشابه، به منظور جذب همکاری در زمینه های مختلف پژوهشی
· ارتقای همکاری با شرکت‌های دانش بنیان
· توسعه همکاری با نهادها و سازمان های درخواست کننده خدمات پژوهشی و سعی در ارائه پیشنهادهای پژوهشی با توجه به نیازهای موجود
· برگزاری کارگاه های آموزشی توانمندسازی، متناسب با نیاز مخاطبان مختلف
· تهیه بروشورهای تخصصی به منظور ارائه اهم فعالیت ها و قابلیت های پژوهشکده برای مخاطبان خاص
و- ارتقای عملکرد و رتبه پژوهشی پژوهشکده
پژوهشکده علوم محیطی تاکنون از رتبه مناسبی در میان پژوهشکده های کشور برخوردار بوده است. به منظور حفظ و ارتقای این رتبه برنامه های زیر مد نظر قرار خواهند داشت:
همکاری با بخش مجلات پژوهشکده و راه اندازی مجلات جدید و افزایش کمی و کیفی تولیدات علمی آنها و نظارت بر عملكرد آنها
ایجاد تسهیل در برگزاری همایش ها و هم اندیشی های علمی در پژوهشکده
تلاش در افزایش توان پژوهشی کادر هئیت علمی و دانشجویان با برگزاری دوره های آموزشی
گسترش کمی و کیفی قطب های علمی و هسته های پژوهشی تخصصی محیط زیست در دانشگاه
ه- مالی و بودجه ای
قرار داشتن پژوهشکده علوم محیطی در زمره پژوهشکده های نوع دو، موید آن است که بخش اعظم هزینه های پژوهشکده، به گونه ای خود گردان و از درآمد های پژوهشی حاصله تامین می گردد. با این وصف رعایت انضباط مالی و بهره وری بالا در هزینه کرد منابع، از اهمیت ویژه ای در تداوم، بقا و ارتقای پژوهشکده برخوردار خواهد بود. معاونت پژوهشی با رعایت خط مشی ها و برنامه های زیر می تواند در تحقق این امر موثر باشد:
· بررسی و برآورد بودجه پژوهشی مورد نياز پژوهشکده بر اساس دستورالعمل های دفتر برنامه و بودجه دانشگاه
· نظارت بر حسن هزینه کرد اعتبارات پژوهشی ابلاغی به پژوهشکده مطابق مقررات
· نظارت بر نحوه وصول و هزينه کردن درآمدهای اختصاصی پژوهشکده مطابق مقررات
· نظارت بر تهيه و تنظيم گزارش عملکرد مالی و اموالی پژوهشکده در پايان سال مالی
ی- دانشجویی
توجه به توسعه قابلیت های پژوهشی دانشجویان و مشارکت دادن آنان در پروژه های تحقیقاتی با مشارکت مستقیم معاونت آموزشی، از اهم فعالیت های معاونت پژوهشی به شمار می آید. در این راستا موارد زیر مد نظر قرار دارد :
· بررسی مسائل پژوهشی دانشجويان پژوهشکده و نظارت بر اجرای برنامه های پژوهشی آنان مطابق مقررات مربوط
· ايجاد هماهنگی با مديران حوزه معاونت دانشجوئی و فرهنگی دانشگاه به منظور برنامه ريزی و اجرای فعاليت های فوق برنامه در پژوهشکده در راستای توسعه فعالیت های پژوهشی
· تلاش در راستای جذب کمک های مالی به منظور تامین هزینه های انجام پایان نامه ها ی دانشجویی
· همکاری با کمیته تحقیقات دانشجوئی در جهت رشد کمی و کیفی فعالیت های پژوهشی دانشجویان و ارتباط آنها با کادر هیت علمی
. تلاش در راستای ایجاد انجمن های علمی دانشجویی در پژوهشکده